تعریف خلاقیت چیست؟
تعریف خلاقیت چیست؟ امروزه صحبت از خلاقیت بسیار می شود و معمولاً در سازمان ها و جلسات حرف از خلاقیت است و بسیار هم دیده می شود که در جلسات مصاحبه استخدامی، از افراد پرسیده می شود که آیا فرد خلاقی هستی یا خیر؟
موضوع خلاقیت آنقدر مهم است که تصمیم گرفتیم بخشی از مطالب سایت را به آن اختصاص بدهیم و با بهره گیری از کتاب مدیر نوشته دکتر تیموری، در خصوص خلاقیت و ویژگی های آن صحبت کنیم. در این مطلب گذری خواهیم داشت بر تعریف خلاقیت.
اگر بخواهیم نگاهی به تعریف لغوی خلاقیت بیندازیم، خلاقیت، یا آفرینش، برگردانی از واژه Creativity ، و به معنای خلق کردن است.
از دیدگاه روانشناختی هم، خلاقيت، به معنای پدید آوردن چیزی از چیز دیگر به گونه ای منحصر به فرد است. به عبارت دیگر، خلاقیت به معنی کم یا زیاد کردن یک پدیده و تغییر شکل دادن و یا ترکیب کردن آن با سایر پدیده ها، اشیاء یا چیزها است.
به عنوان مثال وقتی یک کودک از صندلی اسباب بازی خودش را برعکس کرده و با وسایل و پارچه هایی که دارد یک تخت برای عروسکش می سازد، با یک خلاقیت کودکانه روبرو هستیم که توانسته از یک اسباب بازی کاربرد دیگری را پیدا کند.
همین موضوع و همین مثال ها را می توان در سطح افراد بزرگسال و همچنین در سازمان ها مشاهده کرد که با اقدام های خلاقانه و یافتن کاربردهای دیگر وسایل، توانسته اند صرفه جویی های قابل توجهی در سازمانشان داشته باشند.
برخی از نظریه پردازان، همچون گیلفورد، معتقدند که خلاقیت را باید نوعی از تفکر به شمار آورد، زیرا ایده ی خلاق خود نوعی فکر و تصور است. گیلفورد در ابداعی دیگر می گوید خلاقیت نوعی تازه از تفکر است که فارغ از قالب و روش از پیش تعیین شده است و بنابراین حالتی واگرا (divergent) دارد.
مسلماً خلاقیت افراد را باید در قوه تفکر آنها جستجو کرد و افرادی که از تفکر خودشان بهتر استفاده می کنند و اجازه می دهند ذهنشان باز بماند، افراد خلاق تری هستند.
از خلاقیت تعریف های زیادی شده است. در اینجا برخی از تعاریف مهم را مورد بررسی قرار می دهیم:
– خلاقیت یعنی تلاش برای ایجاد یک تغییر هدفدار در توان اجتماعی یا اقتصادی سازمان.
– خلاقیت بکارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است.
– خلاقیت یعنی توانایی پرورش یا به وجود آوردن یک انگاره با اندیشه ی جدید (در بحث مدیریت، نظير به وجود آوردن یک محصول جدید است).
– خلاقیت عبارت است از طی کردن راهی تازه با پیمودن یک راه طی شده ی قبلی به طرزی نوین
بدین ترتیب، خلاقیت چیزی جز حل کردن مسایل، مشکلات، تعارضات با بن بست ها نیست و افراد خلاق سعی می کنند با یافتن راه های جدید و ایده های جدید که بسیاری از آنها با همان منابع موجود قابل دستیابی هستند، مشکلات و مسائل سازمانی و فردی را حل نمایند.
تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی:
خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است. تفکر عبارت است از فرآیند باز آرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده ی موجود در حافظه ی دراز مدت. برای ساده تر شدن این تعریف باید با تفکر و انواع آن آشنا شویم
تفکر بر دو نوع است:
تفکر همگرا: تفکر همگرا عبارت است از فرآیند باز آرایی یا دوباره سازی اطلاعات و نمادهای کسب شده ی موجود در حافظه ی دراز مدت. در این تفکر از اطلاعات موجود و واقعیت ها استفاده می شود. این تفکر و افرادی که صرفاً این تفکر را دارند، تنها کاربرد اصلی یک وسیله را می بینند. به عنوان مثال برای این تفکر، تنها کاربرد آجر وسیله ای است برای ساخت دیوار.
تفکر واگرا: تفکر واگرا عبارت است از فرآیند ترکیب و نوآرایی اطلاعات و نمادهای کسب شده ی موجود در حافظه ی درازمدت. در این تفکر بدنبال اطلاعات و کاربردهای نو و جدید هستیم. این تفکر کاربرد آجر را علاوه بر ساخت دیوار در مواردی دیگر مانند ساخت باغچه، ساخت قاب، دروازه فوتبال، شکستن شیشه و … هم می داند.
خلاقیت یعنی تفکر واگرا که در بیان ویژگی های افراد خلاق در مطالب بعدی ، به آنها اشاره خواهیم کرد.
براساس این تعاریف، خلاقیت ارتباط مستقیمی با قوه تخیل یا توانایی تصویر سازی ذهنی دارد. این توانایی عبارت است از فرایند تشکیل تصویرهایی از پدیده های ادراک شده در ذهن، پس:
– خلاقیت عبارت است از فرآیند یافتن راه های جدید برای انجام دادن بهتر کارها؛
– خلاقیت یعنی توانایی ارائه ی راه حل جدید برای حل مسائل؛
– خلاقیت یعنی ارائه ی فکرها و طرح های نوین برای تولیدات و خدمات جدید و استمرار آن پس از غیبت آن پدیده ها؛
تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی:
خلاقیت یعنی ارائه ی فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت با کیفیت فعالیت های سازمان؛ مثلا افزایش بهره وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه ها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید، کاهش خطرات و عوامل آسیب زننده به کارکنان و غیره.
معمولاً خلاقیت های سازمانی را در نظام پیشنهادات و جلسات طوفان فکری باید جستجو کرد. این دو موضوع از مهمترین عواملی است که سازمان ها و مدیران می توانند از خلاقیت کارکنانشان استفاده کنند. (این مطلب را هم بخوانید: خلاقیت در کسب و کار (5 راهکاری که هر مدیری باید بداند.))
نظام پیشنهادات: سازمان ها باید نظامی مدون برای دریافت نظرات و پیشنهادات کارکنان داشته باشد، تا کارکنان بتوانند کاملاً آزادانه نظرات و راهکارهای خودشان را ارائه کنند. نحوه برخورد سازمان با این نظرات و نظر دهنده می تواند باعث افزایش و یا کاهش نظرات و میل و رغبت کارکنان به نظر دادن شود.
طوفان فکری: ما قبلاً در سایت در خصوص طوفان فکری و اصول آن توضیح داده ایم (فیلم آموزشی طوفان فکری و طوفان فکری ابزاری برای حل مشکلات) . سازمان ها می توانند زمانی که با مسئله ای روبرو هستند از این تکنیک استفاده کنند و با تشکیل جلسات طوفان فکری از ایده و فکر گروهی برای حل مسائل سازمانی استفاده کنند. معمولاً جلسات طوفان فکر نتایج فوق العاده ای را بدنبال دارد که این نتایج ماحصل حجم بالای ایده هایی است که شرکت کنندگان در جلسه ارائه می کنند.
نتیجه گیری:
می توان گفت خلاقیت امری مهم است که هر فردی آن را دارد و تنها تفاوت افراد میزان استفاده آنها از توانایی ذهن و تفکرشان است که با تمرین می توان آن را بهبود داد. برای سازمان ها هم راهکارهای خلاقانه حل مسائل می تواند بسیار کاربردی باشد که در این راستا دوره مجازی حل مسئله با رویکرد شش کلاه تفکر یکی از بهترین آموزش ها و پیشنهادها می تواند باشد. با کلیک بر روی تصویر زیر توضیحات این دوره را مشاهده نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید