کنترل کیفیت (Quality Control) چیست؟ و چه نقشی در مدیریت کیفیت دارد؟
کنترل کیفیت (Quality Control) چیست؟ و چه نقشی در مدیریت کیفیت دارد؟ زمانی که صحبت از مدیریت کیفیت می شود، یکی از مباحثی که مورد توجه قرار می گیرد، کنترل کیفیت است. البته گاهاً به اشتباه مقوله مدیریت کیفیت که مبحثی جامع در سیستم های مدیریتی است را با کنترل کیفیت اشتباه گرفته می شود.
کنترل کیفیت یا Quality Control که به اختصار QC هم گفته می شود یکی از زیر مجموعه های مهم در مبحث مدیریت کیفیت است که در این مطلب به توضیح آن می پردازیم.
تعریف کنترل کیفیت را می توان اینگونه ارائه کرد:
مجموعه عملیاتی نظیر اندازه گیری یا آزمون است كه بر روی یك محصول یا کالا انجام می گیرد تا مشخص شود كه آیا مشخصات آن محصول با مشخصات فنی یا استانداردها مطابقت دارد یا خیر؟
یا به عبارت دیگر، تعیین تطبیق یا عدم تطبیق یك فرآورده با مشخصات فنی مورد نظر.
واحد کنترل کیفیت یکی از واحدهای مهم در سازمان است که پیشنهاد می شود مستقیما زیر نظر مدیرعامل یا مدیریت سازمان کارکند.
یکی از وظایف مهم کنترل کیفیت، نظارت بر تولید است و در صورت بروز هر مشکلی باید این قدرت را داشته باشد که بتواند خط تولید را متوقف نماید تا از تولید محصول مشکل دار جلوگیری شود. اگر واحد کنترل کیفیت مستقیما زیر نظر بالاترین فرد سازمان نباشد و چنین اختیاری هم برای ایشان تعریف نشده باشد، مطمئنا توان انجام این کار را هم نخواهد داشت.
وظایف مختلفی بر عهده واحد کنترل کیفیت است که براساس نوع شرکتها می تواند این وظیفه ها نیز متفاوت باشد، درادامه برخی از مهمترین وظایف کنترل کیفیت یا همان QC را مرور می کنیم.
- همکاری در تدوین طرح کنترل یا CP (Control Plan) .
طرح کنترل، سندی است که در آن تمام نقاط کنترلی محصولات درج می شود تا کارشناسان کنترل کیفیت با استناد به آن محصولات و قطعات را کنترل نمایند. این سند با بهره گیری از الزامات مشتری،؛ استانداردها وتجارب سازمانی تهیه می شود.
- کنترل کیفیت مواد و قطعات ورودی براساس شناسنامه ها و الزامات مشتری و الزامات استانداردها و براساس طرح کنترل
- اندازه گیری و کنترل فرایند تولید به منظور اطمینان از تولید محصول با کیفیت و در صورت لزوم ارائه اخطارهای کیفی
- اندازه گیری و پایش محصولات نهایی به منظور اطمینان از ارسال محصولی با کیفیت برای مشتریان
- شناسایی و ردیابی محصولات جهت پیگیری های احتمالی بعدی. بعنوان مثال شرکتی بر روی محصولاتش کدی را درج می کند و تمام اطلاعات و گزارش ها بر اساس کدها ثبت می شوند و اگر قطعه ای توسط مشتری بازگشت بخورد، می توان کامل بررسی کرد که این قطعه چه روزی تولید شده، با چه ماده اولیه تولید شده، چه اپراتوری آنرا تولید کرده و بسیاری پارمترهای دیگر. بحث شناسایی و ردیابی در هر سازمانی می تواند متفاوت باشد.
- کنترل محصول نامنطبق. اینکار برعهده کنترل کیفیت است و او باید محصولات نامنطبق را شناسایی کرده و آنها را تعیین تکلیف نماید. محصول نامنطبق محصولی است که با مشخصه ها و الزاماتی که در طرح کنترل آمده مغایرت دارد.
- ثبت و پیگیری اقدامات اصلاحی برای رفع علل عدم انطباق ها. مسئولین کنترل کیفیت باید علل بوجود آمد خطاها و عدم انطباق ها را شناسایی کنند و بدنبال راهکارهایی باشند تا از بروز مجدد این ایرادها و خطاها جلوگیری شود. اقدام مهم دیگر در این زمینه این است که پیش از وقوع عدم انطباق، علل شناسایی شده و بصورت پیشگیرانه از وقوع ایرادها و محصولات نامنطبق جلوگیری شود.
این مطلب را از دست ندهید: دانلود رایگان کتاب الکترونیک روش های نمونه گیری در کنترل کیفیت؟
ابزارهای واحد کنترل کیفیت:
در واحدهای کنترل کیفیت ابزارهای مختلفی استفاده می شود که این ابزارها بسته به نوع محصولات تولیدی و ماهیت کسب و کار متفاوت است. برخی از ابزارهای مرسوم که در بسیاری از شرکت ها دیده می شود عبارتند از:
کولیس
ورنیه
خط کش
ارتفاع سنج
و …
بسیاری از شرکت ها مجهز به آزمایشگاه های کنترل کیفیت هستند که در این آزمایشگاه ها، کنترلها و تست های مربوط به هر محصولی را انجام می دهند. دستگاه هایی مانند سختی سنج، کشش و ….
نکته مهم که وجه مشترک همه ابزارآلات اندازه گیری مورد استفاده در کنترل کیفیت است، موضوع کالیبراسیون تجهیزات اندازه گیری است. امیدواریم بزودی درسی را هم در خصوص کالیبراسیون ارائه کنیم، اما بصورت کلی کالیبراسیون، اطمینان از صحت اندازه گیری ابزار است که می تواند در درون شرکت و یا توسط شرکت های ذیصلاح انجام شود.
دیدگاهتان را بنویسید