تعریف HACCP چیست؟
اگر بخواهیم بگوییم تعریف HACCP چیست، باید بگوییم HACCP سیستمی نظام مند است که به کسب و کارهایی که در زنجیره مواد غذایی فعالیت می کنند، کمک می کند تا خطرهای ویژه و اقدام های لازم برای اطمینان از ایمنی مواد غذایی را شناسایی و کنترل کنند.
HACCP مخفف عبارت Hazard Analysis Critical Control Point است، به معنی تجزیه و تحلیل خطر و کنترل نقاط کنترل بحرانی.
تعریف HACCP چیست؟ : می توان اینگونه گفت که HACCP و معنی آن یعنی سازمان هایی که با مواد غذایی سروکار دارند می توانند با بهره گیری از الزامات این استاندارد، نقاطی از فرآیند تولید و ارائه خدمات خودشان را که می توان باعث ایجاد آلودگی در مواد غذایی شود را شناسایی کرده و آن مرحله را از بوجود آمدن آلودگی، ایمن کنند.
HACCP ابزاری است که برای ارزیابی خطرات و برقراری سیستم های کنترل، بر پیشگیری به جای تکیه بر آزمون محصول نهایی تمرکز کرده است و لذا می تواند در پیشگیری و کنترل آلودگی هایی که می تواند در مواد غذایی بوجود بیاید، بسیار موثر و کابردی باشد.
HACCP می تواند در طول زنجیره مواد غذایی از تولید اولیه مواد غذایی تا مصرف نهایی کاربرد داشته باشد و اجرای آن باید با براساس گام ها و اصول علمی باشد که می تواند از بروز مشکل برای مصرف کننده جلوگیری کند.
اجرای سیستم HACCP می تواند علاوه بر افزایش ایمنی مواد غذایی، منافع مهم دیگری را هم به دنبال داشته باشد. همچنین کاربرد سیستم HACCP می تواند به بازرسی توسط مراجع قانونی کمک نموده و تجارت بین المللی را با افزایش اعتماد به ایمنی مواد غذایی ارتقاء بخشد. (تاریخچه HACCP)
در لینک روبرو می توانید دوره آموزشی کامل HACCP (تجزیه و آنالیز خطر و نقاط کنترل بحرانی) را مشاهده نمایید.
کاربرد موفق HACCP در سازمان، به تعهد و مشارکت کامل مدیریت و نیروی کارا نیازمند است تا زمانی که مدیر ارشد سازمان اعتقاد کامل به پیاده سازی نداشته باشد، این استاندارد نمی تواند تاثیر گذاری کامل را داشته باشد.
همچنین اجرای HACCP نیازمند رویکردی چند جانبه است. این رویکرد چند جانبه باید در مواقع مقتضی، شامل متخصصین در کشاورزی، دامپزشکی، تولید، میکروبیولوژی، پزشکی، بهداشت عموی، تکنولوژی مواد غذایی ،بهداشت محیط، شیمی و مهندسی منطبق با صنعت مورد مطالعه خاص خود باشد.
به کار گیری HACCP، سازگار با اجرای سیستم های مدیریت کیفیت مانند سری استاندارد ۹۰۰۰ بوده و سیستم انتخابی مدیریت ایمنی مواد غذایی در درون چنین سیستم هایی است.
هدف و دامنه کاربرد HACCP:
هدف از تدوین این استاندارد تعیین و ارائه راهنمایی های لازم برای استفاده از سیستم HACCP به منظور دستیابی به ایمنی مواد غذایی می باشد. این استاندارد در طول زنجیره مواد غذایی از تولید اولیه تا مصرف نهایی کاربرد دارد و هر سازمانی که در این زنجیره فعالیت می کند، می تواند این استاندارد را پیاده سازی نماید. به عنوان مثال یک کارخانه تولید مواد غذایی، شرکت حمل و نقل مواد غذایی، رستوران ها و …
عملاً می توان هدف این استاندارد جلوگیری از ایجاد و انتشار مواد غذایی آلوده است و قابلیت پیاده سازی و اجرا در تمام سازمان هایی که به نوعی با غذا سرو کار دارند را، دارد.
به عنوان مثال تیم مشاوره ایران اکادمی این استاندارد را در آشپزخانه چندین بیمارستان پیاده سازی کرده است.
راهنمایی هایی برای کاربرد سیستم HACCP:
قبل از به کار گیری HACCP در هر بخشی از زنجیره مواد غذایی، باید آن بخش برنامه های پیش نیاز مانند: شرایط خوب بهداشتی و دیگر آیین کارها و قوانین و مقررات ایمنی مواد غذایی را بر قرار نماید.
این برنامه پیش نیاز سیستم HACCP که در بر گیرنده آموزش نیز هست، باید به خوبی استقرار یابد و کاملا عملی و تصدیق شده باشد به نحوی که به کار گیری و اجرای موفق سیستم HACCP را تسهیل نماید.
در هر نوع فعالیت تجاری مواد غذایی، آگاهی و تعهد مدیریت برای اجرای موثر سیستم HACCP ضروری می باشد. این اثر بخشی همچنین به مدیریت و کارکنانی که دانش و مهارت های مناسب HACCP را دارا باشند، بستگی دارد.
هنگام شناسایی خطر، ارزیابی و اقدامات بعدی در طراحی و کاربرد سیستم های HACCP، باید به اثرات مواد خام، مواد متشکله، شرایط ساخت مواد غذایی، نقش فرآیندهای تولید در کنترل خطرات، استفاده نهایی احتمالی از فرآورده، گروه های مصرف کننده مرتبط و شواهد اپیدمیولوژیکی مربوط به ایمنی مواد غذایی، توجه شود.
منظور سیستم HACCP، تمرکز کنترل بر روی نقاط کنترل بحرانی است. اگر خطری که باید کنترل شود، شناسایی شود، ولی نقاط کنترل بحرانی مشخص نشود، باید طراحی مجدد عملیات مورد توجه قار گیرد.
HACCP باید برای هر عملیات ویژه به طور جداگانه به کار گرفته شود. نقاد کنترل بحرانی شناسایی شده در هر یک از مثال های گفته شده در آیین کارهای بهداشتی ممکن است تنها موارد شناسایی شده برای کاربرد ویژه نباشد یا از نظر ماهیت متفاوت باشد.
هنگامی که هر تغییری در فرآورده، فرآیند و یا هر یک از مراحل داده شود، باید به کارگیری HACCP مورد بررسی مجدد قرار گرفته و تغییرات لازم به عمل آید.
مسئولیت به کارگیری اصول HACCP بایستی منحصر به هر فعالیت تجاری باشد. هر چند دولت ها و فعالان تجاری اذعان دارند که ممکن است موانعی وجود داشته باشد که از کاربرد موثر اصول HACCP توسط فعالیت تجاری خاصی جلوگیری نماید. این موضوع به خصوص به فعالیت تجاری کوچک یا کمتر توسعه یافته مربوط می شود.
در حالی که مشخص است، هنگام به کارگیری HACCP با توجه به نوع فعالیت تجاری انعطاف پذیری مناسب مهم است، باید تمام هفت اصل در سیستم HACCP به کار گرفته شوند. این انعطاف پذیری باید ماهیت و اندازه عملکرد، منابع مالی و انسانی، زیر ساخت، فرآیندها، دانش و محدودیت های عملی را در نظر گیرد. فعالیت های تجاری کوچک و یا کمتر توسعه یافته همیشه نمی توانند منابع و مهارت لازم برای توسعه و اجرای یک طرح HACCP موثر را در محل دارا باشند. در چنین وضعیت هایی باید نظر کارشناسی از منابع دیگری به دست آید که می تواند شامل اتحادیه های صنعت و تجارت، کارشناسان مستقل و مسئولین ذیصلاح قانونی باشد.
جهت آشنایی بیشتر با این استاندارد در حوزه مواد غذایی، پیشنهاد می کنیم در دوره مجازی استاندارد HACCP و یا دوره ایزو 22000 شرکت نمایید.
برای مشاهده توضیحات دوره HACCP می توانید بر روی تصویر زیر کلیک نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید