استاندارد و استانداردسازی و تاثیر آن در کیفیت
استاندارد و استانداردسازی و تاثیر آن در کیفیت : در مطالب قبلی در خصوص تعریف و اهمیت کیفیت صحبت کردیم و گفتیم که یکی از مهمترین عواملی که در کسب وکارها باید به آن توجه شود، مقوله کیفیت است.
این مطلب را از دست ندهید: تعریف دقیق کیفیت چیست؟
این مطلب را از دست ندهید: چرا کیفیت و مدیریت کیفیت مهم است؟
یکی از مواردی که می تواند منجر به بهبود کیفیت و ایجاد ثبات در کیفیت شود، بحث استانداردها است. استانداردها به سازمان ها کمک می کنند تا علاوه بر ایجاد ثبات در کیفیت، نسبت به ارتقا و بهبود کیفیت محصولات و خدمات نیز اقدامات لازم را انجام دهند.
در این مطلب به بحث استانداردها می پردازیم.
اگر بخواهیم تعریفی از استاندارد کردن بگوییم، می توان اینگونه بیان کرد:
« استاندارد کردن عبارت است از تعیین مشخصات کالا و خدمات مورد نیاز یا تعیین درجه ویژگی های کیفی کالاها و خدمات و حد مرغوبیت قابل پذیرش و مطلوبیت مورد نظر برای آن ها از نظر اندازه، شکل، رنگ، خواص فیزیکی و شیمیایی و … به منظور بهبود کیفیت و حصول اطمینان از مصرف یک فرآورده.»
تعریف بالا تعریفی از استانداردسازی است، که می توان برای هر محصول و یا خدماتی تهیه کرد. اما خود استاندارد به بیان سازمان بین المللی استاندارد بشرح زیر است:
سندی که از طریق اجماع و توافق عمومی تدوین شده و به تصویب گروه یا سازمان شناخته شده ای می رسد و قوائد و دستورالعمل ها و یا مشخصه هایی را برای فعالیت ها یا نتایج آن ها به منظور استفاده روزمره و مستمر ارائه می کند. هدف استاندارد رسیدن به میزان مطلوبی از نظم در زمینه ای خاص است.
پس استانداردها قوانین هستند، که سعی می کنند با ایجاد نظمی خاص در کسب و کارها کیفیت را افزایش بدهند و نتیجه این بالا رفتن کیفیت، افزایش رضایت مشتریان نیز خواهد بود.
اگر بخواهیم برخی از اهداف استانداردها را نام ببریم، موارد زیر را می توان برشمرد:
- ايجاد نظم
- ارتقاء کيفيت
- يکسان سازی و يکنواخت نمودن
- تسهيل ارتباطات از طريق ايجاد يک زبان مشترک
- حفظ توازن و تعادل منافع
- ايجاد عدالت اجتماعی
- ايجاد رقابت سازنده
- کمک به مقررات گرايی
- اعتباربخشی
- كاهش مشكلات و گرفتاري ها در خريد كالاها و خدمات
- ايجاد اعتماد و اطمينان در مردم و تضمين ايمنی و سلامت آن ها
- كمك به سلامت اقتصاد كشور با ايجاد اطمينان در اقشار مردم نسبت به كالاهای داخلی
- جلوگيری از رقابت های ناسالم و تبليغات كاذب و فريبنده
زمانی که صحبت از استاندارد می شود می توان استانداردها را به 4 دسته کلی تقسیم کرد.
دسته اول: استانداردهای ملی
استانداردهای ملی، استانداردهایی هستند که در داخل کشورها برای مواردی همچون حفظ حقوق مصرف کننده، حفظ اعتبار کشور بخصوص در صادرات، یکنواختی محصولات و کیفیت آن ها تدوین می شود.
این استانداردها براساس تکنولوژی و سطح پیشرفتگی کشور ها توسط کارشناسان و صنعتگر ها و صاحبان کسب و کارها و با همراهی موسسات استاندارد کشورها تدوین می شوند.
در ایران، استاندارد های ملی توسط سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی تدوین و منتشر می شود. استانداردهای ملی ایران که برای بسیاری از محصولات تهیه شده است، در بیشتر موارد برای ششرکت ها الزام بوده و باید رعایت شود.
در سال های گذشته استانداردها به دو دسته اختیاری(تشویقی) و اجباری تقسیم می شدند و برای برخی محصولات صرفا استاندارد اخنیاری وجود داشت و شرکت می توانست استاندارد را اجرا کند و یا آن را اجرا نکند، اما چندسالی است که گفته می شود، استانداردها همگی اجباری شده اند.
دسته دوم: استانداردهای منطقه ای
استانداردهایی که توسط چندین کشور تهیه می شود را استاندارهای منطقه ای می نامند. کشورهایی که دارای وجوه مشترک مانند جغرافیا، تبادلات تجاری و … هستند معمولا برای کاهش هزینه ها، تشریفات، سهولت مبادلات بین کشورها، استانداردهایی را با یکدیگر تدوین می کنند که بتوانند تبادلات راحت تر و بهتری داشته باشند.
برخی از این استانداردهای شامل موارد زیر هستند:
- استاندارد کشورهای افریقایی
- استاندارد کشورهای عربی
- استاندارد کشورهای امریکای لاتین
دسته سوم: استانداردهای بین المللی
استانداردهای بین المللی استانداردهای عمده و اصلی هستند. این استانداردها توسط کشورهای مختلف مورد پذیرش قرار می گیرد.
استانداردهای بین المللی معمولا در حوزه های مختلف و با استفاده از کارشناس عضو که از کشور های مختلف هستند، پیش نویس می شود و برای کشورهای عضو ارسال شده تا پس از رای گیری و جمع آوری نظرات، ویرایش نهایی شده و استاندارد تدوین شود.
استانداردهای بین المللی که برای آسان تر شدن تبادلات بین المللی است می تواند برای سازمان ها و کسب و کارها یک مزیت باشد، زیرا محصولات و خدمات آن ها براساس استانداردهایی تهیه می شود که در تمام دنیا قابل قبول است.
سازمان بین المللی ایزو، سازمان اصلی تدوین استانداردهای بین المللی است که سازمانی ملی تایید صلاحیت ایران هم به نمایندگی از کشورمان، در این سازمان عضو است.
این سازمان تاکنون بیش از 17 هزار استاندارد تدوین کرده است.
این مطلب را از دست ندهید: سازمان بین المللی استاندارد (ایزو) چیست؟ تاریخچه ایزو
دسته چهارم: استانداردهای کارخانه ای
این استاندارد توسط یک شرکت یا ائتلاف چند شرکت تدوین می شود. ممکن است یک شرکت با همکاری بخش های مختلف مانند تولید، کنترل کیفیت، بازرگانی و … استانداردی را برای تامین کنندگان خود تدوین کند. به عنوان مثال شرکت های خودروسازی مانند سایپا و ایران خودرو، چنین استانداردهایی را که برگرفته از استانداردهای ایزو نیز می باشد، برای قطعه سازها و تامین کنندگان خود تهیه کرده است و تامین کنندگان ملزم به رعایت این استانداردها هستند.
گاهاً نیز تعدادی از شرکت ها با حوزه کاری مشترک، مثلا خودروسازها، پتروشیمی ها، صنایع شوینده و … برای یکسان سازی و بهتر نمودن کیفیت و ایجاد قوانین برای محصولات اولیه، اقدام به تدوین استاندارد می کنند.
به عنوان مثال استاندارد QS9000 توسط سه خودرو ساز بزرگ، فورد، کرایسلر و جنرالز موتور در سال 1994 تدوین شد و تامین کنندگان قطعات خودرو ملزم به رعایت این استاندارد شدند.
تا به اینجا با استانداردها آشنا شدید، استانداردها می تواند به بهبود کارها و افزایش کیفیت کمک فراوانی کند.
این نکته را فراموش نکنید که شما هم می توانید استانداردهای داخلی برای بهبود کار در شرکتتان تدوین کنید و کارکنان سازمان را ملزم به رعایت استانداردها نمایید، به عنوان مثال شرکتی که برای ورود و خروج کارکنان قانون و استاندارد تدوین می کند.
با این کار سطح کیفیت کار سازمان تان بالا می رود.
به عنوان تمرین پیشنهاد می کنم در مورد یک یا چند مورد از موارد زیر پاسخ بدهید:
آیا شما هم نمونه استاندارد شرکتی و درون سازمانی سراغ دارید؟ آنرا برای دوستانتان بنویسید
آیا پیشنهادی برای استانداردسازی درون سازمانی دارید؟
آیا استانداردها در کار شما مفید بوده اند؟
دیدگاهتان را بنویسید